Gorczyca - podstawa musztardy i leczniczy środek na wiele dolegliwości

Nazwa: Gorczyca Biała (Sinapsis alba), Gorczyca Czarna (Brassica nigra),Gorczyca Sarepska (Brassica juncea)
Występowanie: Większość gatunków występuje licznie w Polsce, jak i na terenach Europy Południowej i Środkowej, w Ameryce Północnej oraz wielu regionach Azji. Gorczyca należy do roślin z rodziny kapustowatych, to roślina jednoroczna.
Wygląd: gorczyca to roślina przypominająca wyglądem rzepak, jej wysokość to 30-60 cm, ma żółte kwiaty zebrane w grona, nasiona są niewielkie, ok. 2mm, kuliste, barwy jasnożółtej, czarnej i jasno-pomarańczowej
Smak: Nasiona gorczycy białej mają specyficzny słodkawy, ostry smak
Zastosowanie: W kuchni gorczycę używa się głownie do wyrobu musztardy, chutneyów i mieszanek przypraw, w medycynie wykorzystuje się olejek z nasion gorczycy, miód gorczycowy i wyciągi z nasion. Można używać nasiona gorczycy również do okładów na bolące miejsca.Gorczyca jest również doskonałą rośliną miodo- i pyłkodajną.


Któż nie jad musztardy? To właśnie z musztardą gorczyca kojarzy się najbardziej. Drobne żółte kuleczki, wydzielające specyficzny śluz pod wpływem wilgoci często spotykamy we wszelkiego rodzaju zaprawach, kiszonkach i marynatach. Nasiona gorczycy są też składnikiem wielu popularnych mieszanek przypraw - choćby takich jak pieprz ziołowy, przyprawa do grilla, curry czy popularne hinduskie pikle.

Gorczyca - garść historii

Gorczyca była znana i stosowana już w starożytności jako przyprawa i jako roślina lecznicza w Indiach, Grecji i Rzymie. Wzmianki na temat gorczycy odnaleźć można w przypowieściach biblijnych - w Ewangeliach Mateusza i Marka- nawet Jezus wspominał o niej w jednej ze swoich przypowieści. Nasiona gorczycy zidentyfikowano w wykopaliskach archeologicznych niedaleko Bagdadu w sumeryjskich naczyniach. W I wieku n.e. Rzymianin Columella opisał produkcję musztardy.

Bardzo popularna jest gorczyca sarepska, z której produkuje się bardzo popularną w Polsce musztardę sarepską - określenie musztarda sarepska wywodzi się od miasta Sarepta w Rosji położonego nad Wołgą, gdzie na szeroką skalę uprawiano brązową gorczycę pod koniec XXVIII w.

Gorczyca w kuchni - baza mieszanek ziołowych i królowa musztardy

Gorczyca kojarzy się przede wszystkim z musztardą - to podstawowy składnik do przygotowania musztardy i pieprzu ziołowego.

Wraz z kolendrą, estragonem i pieprzem gorczyca jest wykorzystywana jest do marynat do mięs i wędlin, a także jako dodatek do zalewy octowej oraz do kiszonek. Stosuje się ją także do przyprawiania serów, sosów i past jajecznych. Nasiona gorczycy sarepskiej zawierają niekiedy do 50% tłuszczu wysokiej jakości, wytłacza się z nich olej spożywczy.

Nasiona gorczycy posiadają gorzki smak dzięki któremu potrawy uzyskują charakterystyczny pikantny smak.
Produkcję musztardy z ziaren gorczycy zapoczątkowali w Europie we Francji musztardnicy z Dijon - przez lata chronili swą tajną recepturę ścisłą tajemnicą. W rezultacie musztarda dijońska stała się tak sławna, że weszła do uroczystych jadłospisów wyższych sfer Paryża, ale również znalazła wielu fałszerzy. Podstawowymi składnikami musztardy są łuskane lub niełuskane, zmielone i odtłuszczone nasiona gorczycy białej lub czarnej, zakwaszone octem z dodatkiem soli, cukru i przypraw m.in. pieprzu, papryki, ziela angielskiego, chrzanu, koncentratu pomidorowego.
Zgniecione ziarna gorczycy oprócz musztardy dodaje się w całości do oleju, na którym przygotowuje się potrawy szczególnie kuchni indyjskiej - przed dodaniem do potraw nasiona gorczycy praży się w gorącym oleju, aby uzyskały ostry aromat i nadały niepowtarzalny smak daniom.

KUP W SKLEPIE

Jakie są właściwości gorczycy?

W nasionach gorczycy znajdują się:
śluzy (około 15-18%),
olej tłusty (22-35%) o składzie zbliżonym do rzepakowego,
związki białkowe - aminokwasy,
fitosterole,
sole mineralne,
wielonasycone kwasy tłuszczowe,
witaminy i minerały takie jak kwas foliowy, witamina C, fosfor i potas,
glikozydy – do 2,5% synalbiny (odmiana biała) lub do 7% synigryny (odmiana czarna), które odpowiadają za specyficzny smak gorczycy.

Gorczyca w medycynie i terapiach naturalnych

W medycynie właściwej gorczyca obecnie jest stosowana między innymi jako środek moczopędny. Nasiona gorczycy bywają stosowane są w chorobach przewodu pokarmowego, jako "lek śluzowy" powlekający, przeciwzapalny, przeczyszczający. Wyciąg z gorczycy podaje się często przy chorobach przewodu pokarmowego, takich jak: przewlekłe stany zapalne żołądka i jelit, zaburzenia trawienia, zaparcia, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Ponadto nasion gorczycy używa się do leczenia nadciśnienia tętniczego oraz jako środka przeciwgorączkowego.

Zewnętrznie wyciągi i napary z nasion gorczycy zalecane są przy zapaleniu migdałków i gardła stosowane jako płukanki.
Zewnętrznie zmielone nasiona gorczycy są wykorzystywane do wytwarzania kataplazmów i plastrów przykładanych do bolesnych miejsc np. przy schorzeniach gośćcowych, ponieważ nasiona gorczycy powodują zaczerwienienie skóry taki okład może zbyt podrażnić skórę. Nasiona gorczycy charakteryzują się działaniem leczniczym na bolące miejsca i stawy dzięki zawartości substancji zwanej synigryną, która pod wpływem wody oraz ciepła wydziela olejek eteryczny dzięki któremu plastry lub okłady gorczycowe posiadają działanie rozgrzewające po których następuje przekrwienie skóry.

Olejek z nasion gorczycy - silny i wielozadaniowy

Z nasion gorczycy czarnej otrzymuje się olej z gorczycy – Oleum Sinapis jest to olej o ostrym i dość nieprzyjemnym zapachu, podobnym nieco do zapachu świeżo startego chrzanu. Olejek z nasion gorczycy ma bardzo silne działanie i powoduje powstawanie pęcherzy i ośrodków martwiczych na skórze. Dlatego nigdy nie należy stosować go nierozcieńczonego! Jego  2% roztwór spirytusowy – Spiritus Sinapis wchodzi w skład różnych mazideł, np. w połączeniu z olejem kamforowym, które wcieramy w skórę w bólach reumatycznych i nerwobólach.
Olejek lotny z nasion gorczycy jest podstawowym składnikiem stosowanym w farmacji - służy on do sporządzania plastrów łagodzących bóle reumatyczne i przeziębienia. Olejek gorczyczny ma różnorodne działanie, m.in. działa żółciopędnie, ułatwiając trawienie pokarmów, pobudza wydzielanie soku trzustkowego i żołądkowego, ma właściwości antybakteryjne, obniża ciśnienie krwi. Jest również składnikiem stosowanym do produkcji wyciągów oraz maści.
Całe nasiona łagodzą objawy zaparć - spożyte w odpowiedniej dawce, ze względu na to, że pęcznieją w przewodzie pokarmowym tym samym spulchniają masy kałowe w jelicie grubym i powodują łagodne przeczyszczenie.
Wyciąg z gorczycy można stosować do płukania przy zapaleniu gardła) i zapaleniu migdałków.

Okłady z gorczycy na przeziębienie - jak zrobić?

Ponieważ gorczyca jest rośliną mocno miododajną powstaje również niezwykle cenny miód z kwiatów gorczycy, który zapobiega przeziębieniu, rozgrzewa i wzmacnia organizm.

Gorczyca na stawy

Rozdrobnione nasiona gorczycy czarnej stosuje się często zewnętrznie do sporządzania okładów w takich przypadłościach jak: w bólach gośćcowych, zapaleniu korzonków nerwowych, nerwobólach korzonkowych,
w bólach mięśniowych czy zapaleniu ścięgien.
Specjaliści medycyny alternatywnej i naturalnej zalecają przykładać na chore miejsca płócienne woreczki wypełnione całymi nasionami. Można je pozostawić na noc lub nosić w ciągu dnia.
Ziarenka gorczycy to także sprawdzony środek na zapalenie zatok, który przyspieszy udrożnienie dróg oddechowych. Podgrzane poduszeczki wypełnione ziarnami należy kłaść w formie okładów na czoło i okolice zatok.

Przeciwskazania i środki ostrożności

Gorczyca może powodować nadmierne przekrwienie błon śluzowych przewodu pokarmowego, a nawet uszkodzenie kłębuszków nerkowych, krwiomocz i białkomocz. Długotrwałe przyjmowanie nasion gorczycy czarnej, a nawet za częste spożywanie dużych ilości ostrej musztardy może prowadzić do uszkodzenia gruczołu krokowego. Poza tym należy uważać stosując olej z gorczycy, gdyż jest to produkt bardzo wysoko-drażniący i nigdy nie wolno stosować go nierozcieńczonego!