LEKSYKON PRZYPRAW: Goździki - gwoździe i suszone pąki kwiatów

Zastosowanie: kulinaria: częsty dodatek kompotów, grzanego wina, ponczów, herbaty, wyrobów cukierniczych. Doskonale smakują z dodatkiem mięsa i w sosach owocowych. Medycyna: medycyna Ajurwedyjska, chińska i zachodnia, olej z goździka stosuje się, jako środek przeciwbólowy, goździki używa się także, jako środek wiatropędny, jako lek przeciw robakom, w aromaterapii, do wcierania na rozgrzanie.

Goździki to określenie przyprawy, która ma postać wysuszonych pąków kwiatowych wiecznie zielonego drzewa goździkowego, czyli rośliny zaliczanej do rodziny mirtowatych. Jego nazwa pochodzi od „gwoździa”, jako że przyprawa przypomina kształtem niewielki gwóźdź.

Goździki są od wieków wykorzystywane w medycynie chińskiej i indyjskiej. Istnieje pewna legenda, która mówi o tym, że na dworze cesarskim w starożytnych Chinach każdy dworzanin pragnący odezwać się do cesarza musiał mieć w ustach kilka goździków - celem odświeżenia oddechu.

Ich lecznicze właściwości zostały docenione również przez medycynę zachodnią (w Europie stały się popularne w czasach średniowiecza). Za pojawienie się tej przyprawy na Starym Kontynencie odpowiedzialni są arabscy kupcy. Dzięki nim cała Europa usłyszała o prozdrowotnych właściwościach nierozwiniętych pąków goździkowca. W polskich domach przyprawa znana i używana jest od wielu lat.

Właściwości zdrowotne goździków

Wysuszone pąki kwiatowe goździków posiadają wiele witamin i minerałów. Warto włączyć przyprawę do swojej codziennej diety. Znajdziemy w nich min. witaminy A, C, E, K, witaminy z grupy B. Natomiast związki mineralne, jakie zawierają goździki to: żelazo, magnez, wapń, potas, sód i fosfor.

Roślina zawiera także duże ilości garbników, odpowiedzialne za jej cierpki smak. Ich podstawowym zadaniem jest ochrona rośliny przed pasożytami. Jednocześnie wykazują pozytywny wpływ na ludzkie zdrowie. Działają przeciwzapalnie, bakteriobójczo, ściągająco, przyspieszają gojenie się ran, chronią przed nadmiernym poceniem. Dodatkowo wykazują działanie antyoksydacyjne, czyli pomagają w wychwytywaniu i usuwaniu wolnych rodników z organizmu. W efekcie mogą chronić przed nowotworami i przedwczesnym starzeniem się.

Olej z goździków – jego głównym składnikiem jest eugenol, czyli związek z grupy terpenów. Charakteryzuje się bardzo silnym działaniem antyseptycznym, a także miejscowo znieczulającym, co sprawia, że jest on wykorzystywany w stomatologii. Olejek goździkowy zawiera salicylan metylu charakteryzujący się działaniem przeciwzapalnym, przeciwbólowym, a także rozgrzewającym.

Goździki w kuchni

Goździki bardzo dobrze komponują się z mięsem typu baranina, dziczyzna i wieprzowina. Przyprawa pasuje do marynowanych ryb i śledzi, często podaje się śledzie w sosie korzennym podczas świąt Bożego Narodzenia. Warto dodać „gwoździe” do rosołu lub pieczonej szynki.

Cukiernicy korzystają z korzennych smaków goździków w swoich wypiekach. Ich ostry i słodki smak bardzo dobrze komponuje się z jabłkami i gruszkami. Przyprawą można wzbogacić grzane wino (grzaniec), gorącą herbatę i grzane piwo z dodatkiem pomarańczy, anyżu i cynamonu.

Goździki jako przyprawa mogą występować w formie niezmielonej - jako znane wszystkim i charakterystyczne gwoździe jak również jako goździki mielone, które idealnie sprawdzą się w czasie jesiennych i zimowych wieczorów. Przyprawę dodaje się także do dżemów, kompotów oraz konfitur.

A to ciekawe…

Wrzucając goździki do wody warto zauważyć, czy „pąk kwiatowy” tonie lub przynajmniej utrzymuje się w pozycji pionowej. Świadczy to o jakości goździków, które powinny być ciężkie i tłuste.

Inną metodą rozpoznania jakości goździków jest sprawdzenie koloru, trzonek powinien być brązowy lub brązowo-brunatny, natomiast pąk znacznie jaśniejszy. Dobry goździk powinien trzaskać podczas łamania.

Jeżeli chcemy w pełni wykorzystać właściwości prozdrowotne goździków, należy unikać przyprawy w formie sproszkowanej. Tylko suszone goździki posiadają wiele substancji korzystnie oddziałujących na zdrowie.

Więcej informacji na temat goździków można znaleźć w dziennikach Marco Polo.

Zmielone goździki wchodzą w skład takich popularnych mieszanek przyprawowych: curry, gram masala i przyprawa piernikowa – korzenna.

Wielką popularnością cieszy się szynka aromatyzowana goździkami, takiej przyjemności można zasmakować w Stanach Zjednoczonych.

Dobrze jest posiadać goździki w kuchni, ponieważ pomagają odstraszyć mole spożywcze.           

Goździki należy przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku, a także w chłodnym i zacienionym miejscu.