Matcha co to? 

Herbata Matcha to zielone złoto. Ten niepozorny proszek to istna bomba dobroczynnych składników mających pozytywny wpływ na zdrowie człowieka. Do niedawna kojarzona była z japońskimi rytuałami picia herbaty, dziś uznawana za jeden z najcenniejszych superfood na świecie. 

Ten drobny proszek o żywym zielonym kolorze i specyficznym zapachu nie przypomina wyglądem tradycyjnych herbat. Sposób parzenia Matchy nieco różni się od klasycznego zaparzania herbaty. Kto raz spróbował tego smaku na pewno go zapamięta. Nie każdemu przypadnie do gustu roślinny i charakterystyczny posmak przypominający algi, jednak biorąc po uwagę działanie i wyjątkowe właściwości Matchy warto codziennie wypijać maleńką czarkę tego drogocennego napoju. 

Jak powstaje Matcha?

Dzięki charakterystycznemu procesowi produkcji Matcha zyskuje żywo-zielony kolor i specyficzny aromat. Proces produkcji Matchy rozpoczyna się od uprawy krzewów herbacianych - głównie gatunku Camellia sinensis. Około 3-4 tygodnie przed planowanymi zbiorami, krzewy herbaciane są stopniowo zacieniane. Do zacieniania wykorzystuje się specjalne maty - zwykle bambusowe lub wykonane z syntetycznych materiałów. Proces zacieniania blokuje około 90% światła słonecznego. Proces ten jest niezwykle istotny, ponieważ dzięki niemu roślina zaczyna produkować większe ilości chlorofilu. Więcej chlorofilu w roślinie jest jednoznaczne z uzyskaniem intensywnego zielonego koloru.

Zacienianie zwiększa także zawartość aminokwasów, zwłaszcza L-teaniny, która nadaje Matchy charakterystyczny smak umami. Zacienienie powoduje także zmniejszenie ilości garbników, dzięki czemu herbata jest mniej gorzka. Po okresie zacieniania następuje ręczny zbiór najdelikatniejszych, młodych liści. Zbierane są tylko najnowsze liście, co zapewnia najwyższą jakość herbaty. Ważne jest, aby zbierać tylko zdrowe i nieuszkodzone liście. Od razu po zbiorach, świeże liście są poddawane parowaniu przez 15-20 sekund. Proces parowania zapobiega utlenianiu liści, a tym samym fermentacji. Parowanie pozwala na zachowanie świeżości oraz koloru liści. Po zakończonym procesie parowania, liście są szybko chłodzone i dokładnie suszone. Następne działanie to usunięcie z liści twardych elementów takich jak: łodyga i żyłki.

Do dalszej produkcji zostają tylko najdelikatniejsze części, które nazywa się tencha. Tencha stanowi kluczowy surowiec do produkcji matchy. Kolejny etap to mielenie liści tencha na bardzo drobny proszek. Mielenie odbywa się w tradycyjnych młynach z kamienia granitowego. Młyny te mielą liście bardzo powoli, tak aby nie doszło do przegrzania proszku, a tym samym utraty jego właściwości. Gotowy proszek jest bardzo drobny, dzięki czemu jest łatwo rozpuszczalny w wodzie oraz cechuje go gładka konsystencja. 

Ostatnim krokiem w produkcji matchy jest jej spakowanie w hermetyczne opakowania. Proces pakowania musi odbyć się natychmiast po zmieleniu, aby chronić produkt przed wpływem światła, powietrza i wilgoci, gdyż czynniki te mogłyby negatywnie wpłynąć na jakość i świeżość Matchy. Przechowywanie Matchy powinno odbywać się w chłodnych i suchych miejscach, aby zachowała ona swoje walory smakowe i zdrowotne przez jak najdłuższy czas. 

Jak widać proces produkcji Matchy jest złożony i dość skomplikowany, jednak dzięki zachowaniu wszystkich elementów Matcha zyskuje unikalny smak, kolor i aromat, które cenione są na całym świecie. 

Historia Matchy

Matcha ma bogatą historię sięgającą wieków wstecz. Dotarła ona jako zielona herbata w proszku do Japonii z Chin, jednak głównie kojarzona jest z Japonią, gdzie picie Matchy stało się częścią ceremonii herbacianej. Swoje korzenia Matcha ma w Chinach, gdzie uprawa i spożycie herbaty rozwijały się w czasach dynastii Tang (618-907). Wtedy właśnie zaczęto rozdrabniać liście, aż do uzyskania proszku, a następnie ubijano go z gorącą wodą, tworząc napar herbaciany. Ten sposób picia herbaty rozprzestrzenił się w buddyjskich klasztorach, dzięki mnichom, którzy spożywali herbatę jako środek wspomagający medytację. 

Pod koniec XII wieku japoński mnich Eisai studiował w Chinach zen-buddyzm i sprowadził do Japonii nasiona herbaty oraz wiedzę o sposobach parzenia, w tym również wiedzę o herbacie w proszku, która stała się Matchą. Właśnie to wydarzenie zapoczątkowało rozwój kultury picia Matchy w Japonii. 

Szczególne miejsce w japońskiej kulturze Matcha zyskała w okresie Muromachi (1336-1573). Wtedy właśnie powiązano picie herbaty z filozofią zen. Klasztory zen-buddyjskie rozwinęły ceremonię herbacianą, a Matcha stała się jej kluczowym elementem. Mistrz herbaty Sen no Rikyu odegrał znaczącą rolę w tworzeniu tradycyjnej ceremonii herbacianej w formie, jaka dzisiaj jest nam znana. 

Dzięki temu Matcha zaczęła symbolizować estetykę minimalizmu i duchowego spokoju, co idealnie wpasowało się w wartości zen. W okresie Edo (1603-1868) ceremonia herbaciana zyskała na popularności, a picie herbaty odbywało się nie tylko w klasztorach, ale również wśród arystokracji i samurajów. W XX i XXI wieku Matcha zaczęła zyskiwać popularność na całym świecie, głównie ze względu na korzyści zdrowotne jakie niesie jej spożycie. Współcześnie Matchę stosuje się na wiele sposobów, np.: jako dodatek do dań, wypieków, koktajli, deserów.

Japońska ceremonia picia herbaty to Chado (znany również jako "droga herbaty"). Jest to nie tylko rytuał związany z parzeniem i piciem herbaty, ale także sposób życia, praktyka duchowa i forma sztuki. Kluczowe wartości Chado obejmują: harmonię, szacunek, czystość i spokój. Chado jest ceremonią, którą cechuje wiele zasad, może trwać od 30 minut do nawet kilku godzin, w zależności od formy. 

Typowa ceremonia składa się z: wejścia gości, przygotowania narzędzi, parzenia herbaty, podania herbaty, zakończenia ceremonii. 

Ceremonia herbaciana wpłynęła na wiele dziedzin: architekturę, ceramikę, kaligrafię, a także na układanie kwiatów. Chado naucza uważności, doceniania prostoty, a także szukania piękna w codziennych rzeczach.

Matcha i jej bogactwo zdrowia

Matcha właściwości zdrowotne - jak wpływa na nasze zdrowie? Matcha jest ceniona za liczne korzyści zdrowotne jakie niesie jej spożywanie. Matcha charakteryzuje się wysokim stężeniem antyoksydantów, a wśród nich wyróżnia się zawartości katechin. Wśród katechin zawartych w matchy najważniejsza jest: EGCG (galusan epigallokatechiny). W skali ORAC (Oxygen Radical Absorbance Capacity) matcha ma bardzo wysoką wartość, co oznacza, że posiada niezwykle silne działanie antyoksydacyjne. Wartość ORAC dla matchy wynosi około 1573 jednostek ORAC na gram. Antyoksydanty wspierają neutralizację wolnych rodników w organizmie, tym samym chroniąc komórki przed uszkodzeniami. Antyoksydanty zmniejszają również ryzyko powstania chorób przewlekłych, takich jak choroby układu sercowo-naczyniowego, czy nowotwory. 

Katechiny, a zwłaszcza EGCG posiadają zdolności do zwiększania termogenezy, co ma wpływ na przyspieszony metabolizm i spalanie kalorii. Badania sugerują, że regularne spożycie matchy może przyczynić się do utraty masy ciała przy jednoczesnym zachowaniu energii. 

L-teanina, czyli antyoksydant, który zawarty jest w matchy wspomaga funkcje mózgu, a także sprzyja relaksacji oraz wspiera czujność. Połączenie L-teaniny i kofeiny zapewnia długotrwały, stabilny przypływ energii. Energia wzrasta stopniowo, zatem spożywając matchę unikamy gwałtownego wzrostu i spadku poziomu energii, który jest charakterystyczny przy spożyciu kawy. 

Matcha zawiera związki wykazujące działanie antywirusowe, antybakteryjne oraz przeciwzapalne. Katechiny wzmacniają układ immunologiczny, pomagając w walce z infekcjami i stanami zapalnymi. 

Chlorofil, którego stężenie w matchy jest wysokie wspiera organizm w procesach detoksykacyjnych. Pomaga on usuwać z organizmu toksyny oraz substancje o szkodliwym działaniu. 

Regularne spożywanie matchy może mieć wpływ na obniżenie stężenia "złego" (frakcja LDL) cholesterolu, a także może poprawić funkcje naczyń krwionośnych. Ponad to, niektóre badania sugerują, że antyoksydanty zawarte w matchy mogą wpływać na obniżenie ciśnienia krwi oraz zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. 

Katechiny mogą zwiększyć i poprawić wrażliwość na insulinę oraz zmniejszać gwałtowne skoki poziomu cukru we krwi po posiłkach. 

Antyoksydanty zawarte w matchy cechują się silnymi właściwościami przeciwzapalnymi, dzięki czemu matcha może wspierać redukowanie stanów zapalnych w organizmie, które mogą być powiązane z chorobami takimi jak: cukrzyca lub zapalenie stawów. 

Antyoksydanty mają pozytywny wpływ na regenerację komórek oraz opóźniają procesy starzenia. Badania sugerują, że wsparcie w detoksykacji organizmu ma pozytywny wpływ na funkcje wątroby, a także matcha chroni wątrobę przed uszkodzeniami i wspiera procesy regeneracji komórek tego narządu. Matcha cechuje się szerokim spektrum działania na organizm. Wspiera funkcjonowanie wielu narządów, zapobiega chorobom, a także poprawia samopoczucie. 

Matcha jako przedmiot badań naukowców

Badania przeprowadzone w 2003 roku na Uniwersytecie w Colorado wykazały, że matcha zawiera, aż 137 razy więcej EGCG niż inne rodzaje zielonej herbaty! 

Poza tym matchę wyróżnia duża zawartość L-teaniny, aminokwasu z grupy σ-aminokwasów niebiałkowych, który wspomaga wysoki stopień relaksacji umysłowej przy jednoczesnym zachowaniu dużej czujności. L-teanina posiada zdolność przenikania przez barierę krew-mózg, co pozwala jej bezpośrednio wpływać na aktywność neuronów. L-teanina zwiększa aktywność fal alfa w mózgu, a fale te są związane z głębokim relaksem, medytacją oraz czujnym stanem odprężenia. L-teanina zwiększa poziom GABA (kwas gamma-aminomasłowy), który ma działanie uspokajające na mózg. Stymuluje ona również produkcje dopaminy i serotoniny, które są kluczowe w regulacji emocji i nastroju jaki nam towarzyszy. L-teanina współdziała z kofeiną, ich działanie zwiększa pozytywne efekty w postaci skupienia i czujności, jednocześnie minimalizując efekty działania kofeiny w postaci rozdrażnienia oraz nerwowości. Z tego też względu matcha jest bardzo często spożywana przez mnichów Zen, którzy praktykują głęboką medytację. 

Jak widać matcha sprzyja utrzymaniu stanu koncentracji i jasności umysłu bez wywoływania ogólnego stanu pobudzenia organizmu, jak to się dzieje w przypadku działania kofeiny.

Matcha, a odchudzanie

Matcha jest idealnym produktem wspomagającym osoby odchudzające się. Potwierdzają to badania przeprowadzone na myszach opublikowane w 2004 roku. Badania te dotyczyły wpływu ekstraktu z zielonej herbaty, w tym matchy na metabolizm tłuszczów i otyłość. Badanie skupiało się głównie na działaniu katechin, które są kluczowym składnikiem matchy. 

Myszom, które karmione były dietą bogatą w tłuszcze, podawano ekstrakt z zielonej herbaty. Porównanie tej grupy z grupą kontrolną dowiodło, że myszy, którym podawano ekstrakt z zielonej herbaty doświadczyły znaczącej redukcji przyrostu masy ciała. Badanie dowiodło, że katechiny mogą zwiększać termogenezę, czyli proces spalania tłuszczu w organizmie.

Ekstrakt z zielonej herbaty poprawił metabolizm lipidów, czyli tłuszcze dostarczane do organizmu były szybciej przetwarzane i gromadzone w mniejszej ilości w tkance tłuszczowej. Ponad to badania wykazują, że połączenie kofeiny i L-teaniny, które zawarte są w matchy, zwiększa termogenezę oraz przyspiesza spalanie tłuszczu, co sprzyja utracie masy ciała. 

Podobne wyniki uzyskiwali również inni badacze, np.: naukowcy z Japonii obserwowali wpływ spożywania herbat zawierających odpowiednio 690 i 22mg katechin na 35 zdrowych mężczyzn. Po dwunastu tygodniach zanotowano wyraźną redukcję tkanki tłuszczowej i obniżenie poziomu cholesterolu u badanych spożywających herbatę o wysokiej zawartości katechin. 

Co to jest matcha ceremonialna?

Matcha ceremonialna jest to najwyższej jakości zielona herbata w postaci proszku, która wykorzystywana jest w japońskiej ceremonii parzenia herbaty - Chado. Matcha ta charakteryzuje się intensywnym, gładkim smakiem, wyjątkowym aromatem oraz jasnozielonym kolorem. 

Matcha ceremonialna jest produkowana z najdelikatniejszych, młodych liści herbaty. Liście matchy ceremonialnej są mielone ręcznie na kamiennych żarnach. Smak matchy ceremonialnej jest delikatny, lekko słodki, bez wyraźnej goryczy. Matchę ceremonialną wykorzystuje się w tradycyjnej japońskiej ceremonii parzenia i picia herbaty. Ze względu na wysoką jakość i właściwości jakie prezentuje matcha ceremonialna, jest ona spożywana bez dodatków w postaci mleka lub słodzików. 

Podsumowując matcha ceremonialna jest luksusowym, najwyższej jakości proszkiem z zielonej herbaty, który dedykowany jest do spożywania podczas ceremonii czy tradycyjnych rytuałów.

Przepisy na pyszną matchę w różnych wariantach 

Przepis: Matcha Latte w wersji keto 

Składniki:

• 300ml napoju migdałowego lub mleka 
• 10-15ml syropu waniliowego bez cukru (opcjonalnie)
• ok. 3-5g Matchy Premium Quality Green Essence 
• 50ml wody 
• kostki lodu (opcjonalnie) 

Przygotowanie:

Do kubka/szklanki włóż kostki lodu (jeśli robisz wersję na zimno). Następnie wlej napój migdałowy/mleko oraz syrop waniliowy bez cukru i dobrze wymieszaj. Matchę wsyp do miseczki i zalej wodą o temperaturze nie wyższej niż 80 stopni. Wymieszaj matchę przeznaczoną do tego miotełką (chasen) lub ręcznym spieniaczem do mleka. Przygotowaną matchę wlej do kubka z napojem migdałowym/mlekiem i gotowe. Ten przepis możesz zrobić na dwa sposoby: na zimno z kostkami lodu lub na ciepło i wtedy możesz podgrzać lub spienić napój migdałowy/mleko. 

Wartości odżywcze:

• wartość energetyczna: 87 kcal
• białko: 2,70g
• tłuszcz: 3,85g
• węglowodany: 9,0g 

Przepis: Pink Matcha Latte 

Składniki:

• 50g truskawek lub malin (mogą być mrożone)
• 150ml napoju migdałowego lub mleka 
• 3g Matchy Premium Quality Green Essence 
• 50ml wody 
• kostki lodu (opcjonalnie)
• 5g erytrytolu Green Essence 
• 5ml syropu różanego Teisseire (opcjonalnie)
• szczypta płatków róży Green Essence (opcjonalnie) 

Przygotowanie:

W naczyniu umieść truskawki/maliny, dodaj erytrytol i zblenduj na gładką masę. Do osobnego naczynia wsyp matchę i dodaj wodę o temperaturze nie wyższej niż 80 stopni i wymieszaj przy pomocy miotełki chasen lub ręcznego spieniacza do mleka. Do szklanki/kubka wlej masę truskawkową/malinową, dodaj kostki lodu (opcjonalnie), wlej napój migdałowy/mleko i syrop różany (opcjonalnie) i całość delikatnie wymieszaj. Dodaj gotową matchę i całość posyp płatkami róży i gotowe. Ten przepis możesz zrobić na dwa sposoby: na zimno z kostkami lodu lub na ciepło i wtedy możesz podgrzać lub spienić napój migdałowy/mleko. 

Wartości odżywcze:

• wartość energetyczna: 112kcal
• białko: 2,09g
• tłuszcz: 2,83g
• węglowodany: 24,07g 

Przepis: Pistacjowa Matcha Latte w wersji keto 

Składniki: 

• 3g Matchy Premium Quality Green Essence 
• 30g pasty pistacjowej bez cukru
• 250ml napoju migdałowego lub mleka 
• 50ml wody 
• 10g erytrytolu Green Essence 
• 5g pokruszonych pistacji Green Essence 

Przygotowanie:

W osobnym naczyniu wymieszaj matchę z wodą o temperaturze nie wyższej niż 80 stopni. Użyj do tego miotełki chasen lub ręcznego spieniacza do mleka. Napój migdałowy/mleko podgrzej i spień przy użyciu spieniacza do mleka. Do napoju migdałowego/mleka dodaj pastę pistacjową i delikatnie wymieszaj. Dno szklanki wysmaruj cienką warstwą pasty pistacjowej, wlej napój migdałowy/mleko, dodaj erytrytol i delikatnie wymieszaj. Dodaj matchę, a wierzch posyp pokruszonymi pistacjami i gotowe. Ten przepis możesz zrobić na dwa sposoby: na zimno z kostkami lodu lub na ciepło i wtedy możesz podgrzać lub spienić napój migdałowy/mleko. 

Wartości odżywcze:

• wartość energetyczna: 316kcal
• białko: 10,89g
• tłuszcz: 24,66g
• węglowodany: 21,94g